Na pewno każdy z nas- albo przynajmniej większość- kojarzy katastrofę w Czarnobylu, mającą miejsce 26 kwietnia 1986 roku. W wyniku awarii reaktora doszło do pożaru w elektrowni jądrowej i rozprzestrzenienia się substancji promieniotwórczych. Była to jedna z największych katastrof przemysłowych XX wieku. Za sprawą promieniowania skutki tej katastrofy obserwujemy do dzisiaj.
Radioaktywność
W przyrodzie istnieje zjawisko promieniotwórczości, zwane także radioaktywnością. Polega ono na samorzutnym rozpadzie (rozszczepieniu) jąder atomów niektórych pierwiastków. Izotopy niektórych pierwiastków nie są zbyt trwałe i ich jądra rozpadają się na mniejsze części. Powstaje wtedy niewidoczne dla oka promieniowanie alfa (α), beta (β) oraz gamma (γ).
Pierwiastki promieniotwórcze to takie, które mają liczbę atomową Z większą od 83, a liczbę masową A większa od 209. Skutki promieniowania są różne, w zależności od przyjętej przez organizm dawki. Najgroźniejsze jest dla nas promieniowanie gamma, ze względu na swój falowy charakter- może mijać różne przeszkody. Dla porównania- promieniowanie alfa powstrzymamy kartką papieru, beta dość grubą deską, a do ochrony przed gammą potrzebujemy ściany ołowiu. Radioaktywność ma swój wewnętrzny podział: istnieje bowiem promieniotwórczość naturalna i sztuczna.
Promieniowanie naturalne
Promieniowanie naturalne to takie, które jest obecne niezależnie od działań człowieka. Jest obecne w przyrodzie i nic nie możemy na to poradzić. Naturalnym źródłem promieniowania jest choćby nasza planeta. Dociera do nas również z Kosmosu- często spoza Układu Słonecznego, z odległych miejsc galaktyki. Poza tym, występujący w powietrzu gaz szlachetny o nazwie radon, czy też atomy zawarte w organizmie człowieka. Brzmi to groźnie, jednak pochłanianie energii promieniowania w niewielkich ilościach nie jest dla nas szkodliwe i nie powinniśmy się tym zamartwiać. Szczególnie trzeba jednak uważać z radonem obecnym w budynkach mieszkalnych, bo daje największą dawkę promieniowania ze wszystkich naturalnych jego źródeł. Zaleca się więc wietrzenie takich mieszkań.
Promieniowanie sztuczne
Jeśli zaś chodzi o promieniotwórczość sztuczną- jest ona dużo bardziej niebezpieczna dla istot żywych. Polega na napromieniowaniu pierwiastków neutronami w reaktorze jądrowym albo połączeniu ich z ciężkimi cząstkami ( na przykład z protonami). Sztuczne ingerencja w promieniotwórczość bywa niebezpieczna, ale przy okazji okazać się dla nas zbawienna. Promieniowanie sztuczne wykorzystuje się choćby w medycynie: podczas radioterapii, w prześwietleniach, tomografii, czy leczeniu nadczynności tarczycy. Oprócz tego wykorzystuje się je w sterylizacji żywności dzięki czemu możemy dłużej ją przechowywać. Żywność ta nie jest toksyczna, ale może powodować w niej pewne zmiany chemiczne. Zastosowanie sztucznego promieniowania jest obecne także w przemyśle militarnym, na przykład przy produkcji bomby atomowej. Najniebezpieczniejsze wydaje się jednak tworzenie elektro wni jądrowych, co pokazała czarnobylska katastrofa. W wyniku choroby popromiennej zginęło wiele osób, a teren wokół byłej elektrowni jest skażony po dziś dzień.
promieniotwórczość sztuczna i naturalna