Jezioro jest rodzajem ekosystemu, w którym łatwo można wyodrębnić strefy przejściowe, tzw. ekotonowe. Podział wód śródlądowych ze względu na sposób mieszania się wody obejmuje:
1.Jeziora meromiktyczne. Woda miesza się tylko w powierzchniowych warstwach (epilimnionie).
2.Jeziora dimiktyczne. W zbiornikach tych dochodzi do pionowego mieszania się wody. Zjawisko to, ma miejsce dwa razy do roku, na wiosnę, tzw. miksja wiosenna i wraz z nastaniem jesieni, tzw. miksja jesienna. Podczas lata i zimy, w jeziorach dimiktycznych następuje stratyfikacja, podczas której dochodzi do podziału słupa wody, począwszy od powierzchni do dna na trzy umowne warstwy. Pierwsza z nich to powierzchniowy epilimnion, gdzie temperatura latem jest wyższa, zimą niższa. Pośrednia warstwą nosi miano metalimniona, zwanej też zwaną też termoklimą. W warstwie pośredniej, co jeden metr głębokości następuje zmiana temperatury wody o mniej lub równo 1 stopień Celsjusza. Warstwa przyjemna to hipolimnion, która charakteryzuje się większą temperaturą zimą, a niższą latem w odniesieniu do wód powierzchniowych.
Co to jest miksja?
Jesienią powierzchniowa warstwa schładza się do temperatury przydennej, po czym dochodzi do wyrównania gęstości wody w całym słupie, a to z kolei umożliwia mieszanie wód przez wiatr. Odwrotne zjawisko ma miejsce na wiosnę. Zimą, w warstwie przydennej panuje temperatura około 4 stopni Celsjusza, a woda ma największą gęstość, a przy powierzchni jest najzimniejsza. Wiosną temperatury warstw powierzchniowej i przydennej wyrównują się. Następuje mieszanie wód, aż do dna. Cały proces nazywamy miksją.
Podział ze względu na zawartość związków biogennych:
1.Ekosystem jeziora jest nierozerwalnie połączony ze związkami biogennymi, czyli pierwiastkami ( azot, fosfor ), które służą roślinom do budowy ich własnych tkanek. Zbyt duża ilość związków biogennych prowadzi do silnego wzrostu sinic (fitoplankton) i glonów, jezioro staje się nieprzejrzyste. Obserwujemy taką sytuację wraz z okresem kwitnienia fitoplanktonu. Wokół jeziora unosi się wówczas fetor, a woda ma kolor od ciemnozielonego po brunatny. W takim jeziorze nie wolno pływać, sinice są szkodliwe dla ludzi, mogą doprowadzić do wstrząsu, zatrucia, a nawet zgonu. Zbiorniki oligotroficzne są ubogie w biogeny, natomiast zbiorniki mezotroficzne mają średnią zawartość pierwiastków. Jeziora eutroficzne są najbardziej zasobne w biogeny. Taki podział nazywamy podziałem troficznymi. Zbiorniki hypertroficzne są przesycone biogenami i przeżyźnione.
Strefy zbiorników
1.Strefa litoralu. Rozpoczyna się na brzegu, a kończy się wraz z dojściem do miejsca, gdzie nie ma już roślin zakorzenionych w dnie. W tej strefie obecne są rośliny naczyniowe.
2. Strefa o nazwie pelagial, to inaczej toń wodna. Zaczyna się z końcem litoralu i rozciąga się do granicy przenikania światła. W układzie pionowym tej strefy wyróżniamy: strefę eufotyczną i afotyczną oraz profundal. Pierwsza z nich znajduje się na powierzchni i ma dostęp do odpowiednie dawki promieni słonecznych, dzięki czemu możliwa jest fotosynteza. Strefa afotyczna, nie ma wystarczającej ilości światła, które pozwoliłoby na proces fotosyntezy przez glony i rośliny. Profundal to ciemna strefa bez roślin fotosyntezujących ( stała temperatura wynosi 4 stopnie Celsjusza).
Życie w jeziorze i znaczenie jezior
Najmniej złożonymi organizmami żyjącymi w jeziorach są bakterie, występujące w osadach, w toni wodnej, wewnątrz organizmów zwierzęcych i na ich powierzchni. Bakterie przekształcają szkodliwe związki azotu w firmy nieszkodliwe, które stają się dostępne dla roślin. Plankton roślinny ( fitoplankton) i zwierzęcy ( zooplankton ). Fitoplankton prowadzi fotosyntezę, uwalniając do wody tlen. Zooplankton ( skorupiaki, wrotki, pierwotniaki, łatwy owadów są pokarmem dla narybku. Rośliny wodne uwalniają tlen do atmosfery oraz do zbiornika, zapewniają prawidłowy obieg biogennika, są pokarmem dla zwierząt. Jezioro zamieszkują także bezkręgowce ( ślimaki, skorupiaki, np. rak ). Kręgowce jezior to ryby ( leszcz, węgorz, sum), płazy (żaby), gady (zaskroniec), ssaki, np. bóbr i owady.
Ekosystem jeziora dostarcza do atmosfery niezbędny tlen oraz zapewnia parowanie wody i stwarza swoisty mikroklimat. Człowiek wykorzystuje zbiorniki wodne do wędkarstwa, rekreacji lub w przeszłości nawadniania pól.